Bangziak A Kuamah Sih Utlou Ahi Dia?

DOTNA: Vangam nop dingdan gengen hang a, sih khammuanna thu gengen hang a, lah a gentute mah le kuamah sih ut omlou. Bangziak ahi di? Kikhemna maimai a hi a hia leh?

DAWNNA: Laisiangthou in vangam leh gawtmun pen etsakna leh gentehna (symbolic) maimai dan a genlou in, Mumbai khopi a om taktak bang a mun om taktak (literal place) dan a gen ahihman in huai ah buaina a omkei hi. Huaiziak in, sihna leh gawtmun haksat dingdan leh vangam nop ding dan I gen chiang a kikhem hiam kihehnepna ding leh kilauhsak na ding a a kilawm gen maimai kihilou ahi chih theihchet masak a hoih hi.

Kei bang leng Pathian hehpihna ziak in Pastor nasem kahi a, gingtute tangtawn mit a hah (eternal perspective neih) a poimoh dan gen mun mahmah khat kahi. Jesu Khrist a muanna nga a, piangthak diktak a ding a sihna a lauhhuai louh dan gen mun mahmah khat kahi. Gingtute a dia sihnung nuamzaw tham ding ahihdan gen mun mahmah khat kahi. Himahleh Covid-19 bang hong om a, sih laulou chi in mitamna lamlam khawng kava naih kei. Ka damna ding in ka kiveng hi. Gari ka hek chiang in pilvan theihtawp ka suah sek hi. Damlouhna ka neih chiang in leng doctor ka ki ensak a, damdoi poimoh bangbang ka ne pahzel hi. Bangziak in? Dam leh hing a hiai khovel a omlai ka ut man in. Sih ka ut nailouh man in.

Achihleh bangziak a vangam nop dingdan leh sih a lauhhuai louhdan gentute hi in a ngaikhetute hileh kuamah sih utlou a pang konkon ihi dia le? A ziak ding a kana ngaihsutna leh suutdan (a dikpen leh hoihpen chih claim kahi kei hi) hiai a nuai a bang in kon taklang ding:

  1. Pathian in mihing a siamchildan: original design and intent

Sia leh pha theihna sing: Genesis a Pathian in mihing a siamna I et leh Pathian in mihingte a si thei (able to die) hilele si ding a hon siam hilou ahi chi leng kigenkhial ding in gintakhuai lou hi. Mihing masa Adam leh Evi te Eden huan ah koih a, huai ah theigah leh nektheih tuamtuam tampi om hi. Huaite laka khat Sia leh Pha theihna singgah pen kia nek ding phallou hi. A dangteng na utut uh na ne ding ua, himahleh hiai singgah pen na nek uleh na nek nini un na si ding uh chi hi (Gen.2:16, 17). Huchi a sihna pen huai singgah nek (Pathian thumanlouh, khelhna) leh neklouh a kinga ahih a, mihing te huai nek ding leh neklouh ding thupukna lathei dia zalenna piak a om ua, huai zalenna zangkhial a neklouh ding singgah a nek ziak ua sihna hong tung ahihleh, Pathian thumang in ana nekei le uh sihna tunglou ding himailou ding hiam a chihtheih hi. A hi ding bangbang tungkhin himahleh, ana tungkhinsa pen kia hithei (possible) hilou a, a hithei dang (alternate possibility) om ahi, huai tuh huai singgah nelou a leng ana omthei uh ahi. Huchi hitaleh si teitei ding uh a hi diam? Si thouthou ding uh ahi chi a panna ding omlou hi in I thei hi. Bangziak in?

Hinna Singgah: Eden huan laizang ah Pathian in Hinna Singgah pousak hi (Gen.2:9). Hiai singgah pen nek ding khamlou hi. Hiai singgah pen bang ding a phatuam ahi ding chih a min in genchiang khin hi. Nek phallouh a om Sia leh Pha theihna singgah pen va ne chitchiat lou in, hinna singgah leh singgah dangdangte khawng zalentak a ne a om hile uh, sithei (mortal) himahle uh a si teitei ding uh chih na ding ziak omlou hi.

A pai dingdan tak a pai hileh mihingte Toupa toh kithuah a tangtawn a hunzang ding ihikha ding. Sihna hong om ziak zaw thil a pai dingdan a a pailouh ziak ahi. Pathian thilgel hi in I theikei hi. Huaiziak in, Pathian batpih a siam mihingte lungtang ah sihna pen thil kipahhuai leh uthuai ahikei hi.

  1. Khelhna man: sihna

Mihingte Pathian toh kithuah a, hinna singte ne a dam nilouh dia geel himahle hang, Pathian thu manglou a khelhna hon sawk tak un, Pathian vaihawmna leh hamsiat maituah uhi. Huai tuh sihna ahi. Mikhat tungtawn a khelhna khovel a honglut a, huai khelhna man sihna ahihdan Laisiangthou ah I mu hi (Romte 5:12-19). Gawtna himhim kipaktak leh kithalawptak a sang ki om khollou hial ding hi. Football pekte bang leng foul ziak khawng a penalty kick bang, Red Card bang a kipiak chiang un a lungkim a kipaklua omlou uhi. Khelhna ziak a police in a matte bang le a kipaklua omlou ding hi. Homework hihlouh ziak a teacherte zep thuakkha a kipak mahmah, thuak ding kilawp mahmah ki om khollou hial ding hi. Judgment leh penalty kichi a thuakkha lamte a kipaklua om khollou ding hi. Hiai pen khovel leh mihing paizia ngeina ahi. Adam leh Evi in khelhna a hon hih un, a penalty sihna pen a pumpelh theihlouh nang un Pathian in Hinna Singgah lampi khaktansak ngal hi (Gen.3:24). Huaiziak in, mihingte a ding in sihna pen pumpelh theih hi nawnlou hi. Pathian in a itna liantak ziak in pumpi sihna zoh chiang a ding tanmun hoihtak a honpia a hiven, hiai sihna pentak zaw khelhna man (penalty of sin) ahihman in a khumkei hial a, kilawphuai thil a hikei mah hi.

  1. Mihingte leh tangtawn lungput:

Eklisiastis 3:11 ah Kumpi Solomon in Pathian in mihingte toh kisai ah “…a lungtang uah khovel leng a koihta a…” chin ana gelh hi. ESV khawng a I etleh “…he has put eternity into man’s heart…” chi in kigelh hi. Laisiangthou suutsiam tamzawten bel “eternity” pen in genkha zaw in thukim uhi. Achihleh hiai mun in bang hon hilh ale? Pathian in mihing lungsim ah tangtawn khotheihna (consciousness/awareness of eternity) a pia chihna ahi. Pathian in amah batpih a, tangtawn daih dia a hon bawl mihingte ihihman in, tangtawn khotheihna I neih a lamdang hilou hi. Tangtawn gam a thil om dingdan teng I thei chihna hilou hi. Himahleh a houpen a gen in sihnung vaai (life after death) om ahi chih bek, taksa sihna pen a tawpna hilou ahi chih I lungtang ah om chiat hi. Taksa sihna pen a tawpna ahi, a ban om nawnlou ahi chi a tangkou kou pawlte leng a lungtang tawng taktak ua huai phawkna om thouthou ding in ka gingta tinten hi.

Huchi a Pathian in tangtawn adia honna bawl, tangtawn lungput a honna piak te, muhtheih a natna leh tuahsiatna ziak khawng a I hong sih leulou chiang in lamdang kisa in I lungphawng mah ahi. Sihna I chih siamchil a I omdan (original design) toh kituaklou, khelhna ziak a hong kizeplut kha ahihman in huathuai leh uthuailou I sak uh a lamdang hilou hial a suak hi. I lungput toh kituaklou ahihdan a chian mahmah na bel hiai laigelh simtute nasan kuamah si mawk ding a kikoih ki omlou ding hi (si phut thei gige himahle hang). Himahleh, gingtute leng kisi chiat ding a, himahleh a ngaklah lua ki omlou a, I sih chiang a leng dah a kikah lai ding ihi. Huai pen I ginna toh kikalh ana hilou ahi chih theihsiam ding ahi. Jesu nasan a lawm Lazar a sih in khasetak in kap hi (John 11:35).

  1. I leitung kizopnate manpha in kikhelah hi.

Hiai pen bel kuapeuh in I theihchiat leh I tuahkhak chiat ahihman in tam I genkei ding hi. Pathian in mihingte ki ittuah theihna honpia a, ki ittuah a kilainat tuah chiat ding in hon deih hi. I invengte ei iki it bang a it ding, midangte ngaih poimoh zawk ding, kingaihdam tuah chiat ding chihte mihingte kal a om dingdan I Laisiangthou ah tampi kimu diudeu hi. Hiai a genvek manlou ihi. Nupa bang hong hi a, ta bang I hon neih chiang in mihing leh mihing kal a hiai bang itna omthei ahi maw chih hial ding khop in I sungkuante ki it hi. Tangchet (single) ding hilou a community a om dia Toupa hon geel ahihman in lawm leh vual bang kingaina a, kipolhkhawmna bang ki lunglut chiat hi. Hiaite tengteng in khat leh khat ki itna leh lainatna hontun a, ki sihsan a, hiai khovel a kimuhnawn hetlouh ding chih bang I ngaihtuah chiang in kuamah a utlua ki omlou mah hi. Siam a I om nadan uh toh kituak a hiai khovel a ikizopnate khelah mahmah ngen a kihi ve. Huaiziak in I itluatte sihsan ding bang, I itluatte sihsan a om ding bang kikihta mahmah chiat hi. Hiai pen gingtute adia thil hoihlou leng hipah lou hi. Inkuan leh khotang mi (family and social being) ihihna ziak uh ahimai hi. Hiai pen leitung hauhsakna leh nopsaknate khiaklahlouh ding chih toh kibanglou ahi chih thei ni. Hiai taksa sihna pen I kihtak mahmah lai in, gingtute a ding in bel lametna hing omlai a, huaikan a kipahhhuai thudang omlou hi.

  1. Leitung a sep ding tam lawlai:

Sawltak Paul in “Kei ding in zaw hin Khrist ahi a, sih leng punna ahi” leh “Nih kalteh in hamhaih in ka om hi. Paimang a Khrist kiang a om utna ka nei a; nakpitak in huai a hoihzaw hi. Himahleh noute ziak in sa a omphot a kiphamoh zaw hi” ana chi hi (Phil.1:21, 23, 24). Gingtute a ding in sih pen punna, hinkho nuam kipatna taktak ana hizaw hi. Paul bang sih pen ut a, amah a ding a hoihzaw ahihdan a gen hi. Himahleh ama a ding a hoihzaw leh uthuai zaw a sak pen sang a poimoh a sakzawk om hi – huai tuh khovel a omlai a, mangthang khate kianga hotdamna thu gen a, saptuamte phuh ahi. Hiai pen mah Jesu Khrist in gingtute nasep pipen ding a honpiak ahi. Amau a ding a punna leh nuam ding himahleh hiai Thupiak Gol ngai poimoh gingtute a ding in sih pen thil uthuai ahi naikei hi. Sep ding tam om lawlai hi. Buhte min phingpheng ta ua, himahleh a latu ding kisam hi. Huaiziak in, gingtu diktak a ding in, I kim leh kiang khovel et vengveng in chu, Khrist a dia sih sang in Khrist adia hin poimoh zaw phot lai hi.

Huaiziak in, ut in utkei le sihna pen I tuah ding chiat ahi a, a hongtun hun ding genthei ki omlou ahihman in, mansa a om ding ahi. Himahleh sihna pen lunggulh a neilou in Sawltak Paul bang a “himahleh noute ziak a sa a omphot a kiphamoh zaw hi” chithei chiat ding in sihna I etdan bawllem thak chiat ni.

Leave a Reply

Your email address will not be published.