MLA ELECTION LEH GINGTUTE

Kum 5 zoh teng in Manipur Assembly a mipi palai a pang ding MLA kitelna I neisek hi. Tukum in leng a hun hongtung nawnta ahihman in February 28 a kitelna nei ding in ikisa ua, political campaign te nasatak in pailel hi.

Hiai election hih election poimoh ahi. I hun paisate kepbitna ding, I tulel dinmun bawlhoihna ding, leh I khangsawnte a ding a dinmun kip bawlsak theihna khat ahihman in, kilunglut chiat a bang hi. Lunglut a ngaihtuah a neih ding mah ahi. Pathian in a honpiak I hihna leh diknate kembit ding leh I tenna ding a honpiak I gam puah leh kembit ding a panmun khoh a, Pathian lau leh beel kawm a kalsuan hun ahi. Politics leh election pen tua I genna tan a I ngaihtuah leh a chidam a, a hoih hi. Himahleh eilawi in I buaipih ana tuamkha nak ahi zaw diam chih in a om hi. Ikisiat loh gige mawk ua, inveng nasan kina leh kimudah in I om ua, kivua leh kivau in I om ua, sisan te a luang nak a, sum in ikikhawng sek zomah uhi.

Politics leh governance tak zaw thilhoih ahi. Genesis laibu pek a kipan Pathian in ana sehsa ahi. A thilsiamte zuun ding, kem ding leh vaihawm khum ding a mohpuakna nei ihi. Huaite sepkhiakna tuh politics I chih ahi. Himahleh Pathian geeldan paipel in I kep ding a Pathian in honpiak mihing leh gamte ei gilpi a ding in I zeek ua, amau gilpi mah awlmoh a nei mipi tampi in sihngam hial in honzui ua, huchi in Khristian gam chi a ikisaktheihpih I gam tuh election hun in galphual a bangmai sek hi. “Na deihlam van a akihih bang in, lei ah leng kihih hen” chi a thum gigete gam ah, thei gegu leh I deihtelna mahmah in Setan deihlam I hih uhi. Pathian in a thilsiamte pallutna ding, suahtakna ding, khantouhna leh bitna ding a a thilgeel pen ei gingtute mah in Setan deihdan sepna in I zang nak ua, poitak ahi.

Tu in leng election hun ding ngak in I omta. Bangthu teng hong om diam chi a bildoh tak a om chiat leng ihi kha ding. I gamsung a Khristian tamzaw tham ten chu February 27 a Biakna Kikhop dingte sang in I bildoh zaw peuhmah ding hi. Candidate te leng gingtu kichi ngen ahi ua, saptuam member list ah a min uh leng omvek ngei ding hi. A nungzuite uh leng gingtu kichi ngen ahi ngei ding uh. Pathian leh Setan kidouna a “Pathian lam a pang kahi” chite ngen ihi uhi. India leh Pakistan a kihaw mahmah mai ua, India gammi Pakistan a dia lehpan a om chiang in “traitor/spy” chi in gawtna sangpen piak in om sek hi. Eilawi in lauh ale nei nawnlou I bangsim na ua, hiai bang hun poimoh a “Pathian a kahi” chi napi a Setan deihdan semdia na lehpan leh khelhna thupitak ahi chih theihchiat ding in deihhuai thakthak hi. Khalam angkawmna ahi a, piangthak taktak lou chetna ahi.

Huchi ahihleh gingtute hiai bang politics botloh a kihellouh hoih zaw ding hia leh? Candidate te laka deihtuam neilou ding maw? Vote va khelou ding maw? Ngaihsak lou a omsan mai ding maw?

Hiai dotnate toh kisai theihsiamna nei a, I maban kalsuan hon panpihtu ahihkhak leh chi in Laisiangthou pansan in theihsiam tuak tamlou ensuk le:

  1. Khristian ginna leh Tanchinhoih in mihing hinkhua pumpi sukha hi:

Gingtu hihna ah pianthakna pen a masa leh poimoh pen ahi. Himahleh gingtu hinkhua pen pianthakna kia hilou hi. Gingtu ihihna in I hinkhua pumpi hon sukha hi, politics leng tel in. I nekzonna/zondan, I politics ngaihtuah dan leh zatdan, mite toh ikizopdan, I niteng hinkhua leh thil dang tengteng uap vek hi. Gingtu I hihma in I utdan chiat in om mahle, gingtu I honghih nung a bel hiaite tengteng Toupa deihdan a ngaihtuah a, sem a, zat ding hong hita hi. Hinna kipumkhen hita hi. Etsakna ding in music bang zangta le hang; pianthak nung a music zat nawnlouh ding chih hilou in, I zatdan a kikhen ding chih ahi. Huaiziak a, gingtute politics a ikihel ding, hilele gamgi nei a Pathian deihdan tan lel a ikihel ding ahi.

  1. Gingtute I tenna khovel vaaite a kihel a, Pathian deihdan a hei I sawm ding ahi.

1 Peter 2:11 ah gingtute kha hiai leitung a “mikhual leh khualzin” lel ihihdan I mu a, Phil.3:20 ah “I khoveng hihna uh zaw van ah ahi zaw” ana chi nawn a, hiaite khawng pansan a hiai khovel vaai a lunglut vetlouh ding, vangam lamkia mitsuan ding chih tangkoupih leng om tham. Dikmah leng ahi. Vanlam thilte ngaihsak manlou zen a khovel thilte buaipih ding hilou mah ahi. Himahleh vanmi lua in hiai khovel a zatna bei a om dia Toupa’n hon deih dia gintak nadan omlou hi. I omna munmun a phatuam ding a hon deihte ihi; chi (salt) leh vak (light) tehpih a hon neihna ah chiang mahmah hi.

Jeremiah 29:7  ah Babylon sal a tang Judami te kiang ah Toupa’n “Sal dia kon tansakna khopi hoihna ding zong unla, TOUPA kiang ah ngetsak un: amah hoihna ah nou leng hoihna na mu ding uhi,” ana chi. Toupa’n hon koihna khovel, a koi a koi hileh, bawlhoih sawm a, gingtute’n beneficial presence I neih ding ahi. Eh! Kei hiaite a kihel utlou chi mailou a, Christian ten kha I government policy te nasan a influence neihzoh I sawm ding uh ana hilai dan eive. Ei ginna pen national religion hiam a bawlsawm ding chihna hilou, impose sawm ding chihna hilou. Decision making process a influence neih bat sawm ding ana hi.

Government in policy a ut ut bawl leh, kei buai nang omkei. Gospel le kua kumpi nan zoh ding hikei chi hiuhiau ihih leh dikmah e. Gospel chu kuaman nang zoulou mah ahi. Himahleh government hoihlou in Tanchinhoih puanzakna nasep nasatak a hihbuai a bahsak thei ahi chih theih ding ahi. Tam gen ngailou in South Korea leh North Korea teh le hang chiang pah mai hi. Iran leh China khawng a Pastor leh gingtute dong le hang le chiang pahmai ding hi.  Huaiziak a government policy I ngaih poimoh ding uh ahi. I engage a, I influence sawm ding ahi, democratic leh legal tak in.

  1. Gingtute I invengte ei leh ei iki it bang a it ding a sap ihi.

Jesu’n a kam mahmah in hiai thupiak ana gen hi. Matthai 22:37-39 ah khelpil tak a Dan Thupiakte lak a poimoh pen bang hiam chih a dot lai ua a dawnna I mu hi. Khatna ah, Pathian it pen leh thupipen a koih gige ding. Nihna ah, I invengte ei leh ei iki it bangbang a it ding, ana chi hi. Hiai tegel a thupiakte bukim ahihdan a gen hi.

Achihleh kua eita I inveng? Hiai I theihsiamna ding in Jesu’n Luke 10:29-37 ah Samari Mihoih tangthu hon gen hi. Mikhat Jerusalem a kipan Jericho kikal lampi ah suamhatten ana suam in vuakliamsa in taisan uhi – Juda mi ahi ngei ding. Siampu khat in tuakkha a, panpihlou in taisan hi. Levi mi khat in tuakkha nawn a, panpih tuanlou in taisan hi. Huchi in Samari mi khat in tuakkha a, panpih a, khualbuk ah omsak a, a kikepna ding ngaihtuahsak lai hi. Judate leh Samari mite kihuat dan I theihsa ahi. Himahleh hiai suamhatte khut thuakpa a ding in a inveng hoihpen tuh Samari mipa ana hi maimah hi.

Lamka khosung kia ngaihtuah a khosak hun nawnlou hi. Khovel mun tuamtuam ah dikloutaka sawina thuak tampi om a, bawlsiatna thuak tampi om a, gilkial dangtak a om, lungkham mangbang leh kingaisia a om, nek-le-tak, silh-le-ten ding neilou, ginna ziak a gimthuak, human rights leh mihing zahtakhuaina bohsiat a omna mun tamtak om hi. I mihinpihte thuaknate I na veipih a, I gingtu hihpihte thuaknate I na thuakpih a, I hihtheihna bangbang a, dante zahtak kawm a I panpih ding I mohpuakna ahi. Hiai I sepkhiak theihna ding a poimoh mahmah khat ahihleh politics ahi. Galvan toh hilou in vote khiak tungtawn a government hoih bawl isawm ding ahi. Amau a aw suah zouloute a ding a I vote I pausak ding ahi. Thumkawm a, Pathian dong kawm a lei a leng Toupa deihlam a kihihna ding tup a nei kawm a vote khiak kha invengte itna nasep ahi.

GINGTUTE BANGTAN A KIHEL DING?

Tutan I genna ah gingtute politics leh election a ikihel ding ahi chih a chiang huntawk in I thei hi. Achihleh bangtan lel a kihel ding ihia? Gamgi a om hia? Ahihkei leh I deihpen a chinna ding ahihnak leh khatpeuh hih poisalou a kihel ding maw? Hiai toh kisai Laisiangthou a kipan I lakkhiak theih gingtute kihelna ding dan tamlou I enlaiding:

  1. Government zahtak a dan I zuih ding ahi: 1 Pet.2:17; Romte 13:1-6

Daniel 2:21 leh 4:17 ah kumpi tutphah a tute Toupa’n a seh ahihdan leh, a utte kiang a lalna pia a, a utchia lakhe mai ahihdan I mu hi. Romte 13 ah leng hiai thu chiangtak in kigen hi. Vaihawmtu hoihlou hi in a hoih hitaleh Toupa’n lem a sak ziak a vaihawmna tutphah a tu ahi lel uhi. Huaiziak in election khawng a vualzoh ziak a kiletsak a kiphatsak nang omlou hi.

Government pen Toupa seh ahihman a I zahtak a a thu I man ding Laisiangthou sinsakna ahi. Paul in hiai thute a gelh pen Roman Kumpi giloutawp a kichiamteh vaihawmna nuai a gingtute’n nasatak a a thuaklai uh ahi. Government pen hoih in hoihkei ta leleng gingtu hihna a a nuai a I thunuailut ding Pathian deihdan ahi. Huaiziak a gingtute’n chu hiai bang election hun a I gingtu hihna langsak a, Dan omte I zuih ding ahi.

  • Galvan, sum leh thagum zang a, mi vau leh vua a, vote zong hiam booth capture chihte dan in leng a phallouh ahihman a I hihlouh a, I pomlouh ding ahi.
  • Election Code of Conduct kikhungte zahtak a I zuih ding ahi.

Government thu I manlouh theihna ding om sun ahihleh Laisiangthou toh kikalh a dan a hong om chiang in, kua a thunei zaw – mihing maw Pathian, chih en a, thuneihna sang zaw nei pen I zuih zawk ding ahi. Huai leng thagum toh hilou in.

  1. Vote khiak chiat ding ahi:
  • Vote khat I neih hih I manphatna mahmah khat ahi chih theisiam a, a phatuam theipen dia I gintak a I vote manpha I zat ding ahi.
  • Candidate te ka deih leh muan omkei, ka khe kei ding chi bangle om thei hi. Politician mihoih bukim hong om ding na ngak leh na vote na khe ngeikei ding hi. Huaiziak in, bang party/candidate vote leng Pathian deihdan politics hong kisem pen dia chih ngaihtuah vengveng a, deihtelna bawl ding ahi. Nava khiak kei leleng ana kikhe thouthou kha ding ahihman a, nang vote chu nang nava khiak ding ahi.
  1. Government a ding a thum ding ahi: 1 Tim. 2:1-2

1 Tim. 2:1-3 I et leh Paul in gingtute/saptuamte’n government a vaihawmtute I thumpih ding ahihdan gen hi. Bangziak a thumpih ding?

  • Gingtute Pathian limsak leh zahtakhuai tak a I om theih nang a vaihawmtute thumpih ding chih ahi.
  • Gingtute kituak a khamuang a I om theihna ding a thum ding ahi. Hiai in a gennop tak ahihleh gingtute sunglam (lungsim) leh pawlam (taksa leh khotang) mahmah a leng lungmuang leh galmuang a I om theihnang a thum ding chihna ahi.

Hiai tegel I etkhawm leh a chiang mahmah khat om hi. Pathian in gingtute’n Amah khamuang leh lungmuangtak a I biaktheih ding deih ahihdan chiang hi. Gingtute’n vote I khiak chiang a, kua candidate/party vote leng hiai Pathian deihdan (freedom of religion) a kisemkhe theipen diam chih in I deihtelna a gen thupitak a neih ding ahi.

Hiaitan I genna a chiang nawn chu, gingtute politics a ikihel ding ahi. Himahleh Pathian deihdan taisan zen a kihelding hilou hi. Government dante zahtak leh zuikawm a, Pathian deihdan politics toh kinaipen a I theih candidate/party a ding a vote va khiak geihlel ding ahi.

A tawpna ding in, kuapeuh hong ching leleng amau huai dinmun a koihtu leh khovel tung a Lal khatkia om ahi chih theih gige ding ahi. Gingtute mihing ihihman in party/candidate deihtuam I nei chiat ding a, I vote leng kibangkim lou ding hi. Huai thilsia hilou hi. Himahleh inveng kisiatloh a, saptuam sung chidamlouh loh a, khotang buai ding zen a mihing kitawisan louh ding ahi. Kuahiam mihing khat Jesu Khrist bang a hoihkim bangzen a va gen a, sihngam a va zuih pen milimbiakna chikhat ahi. Huaiziak in gingtute pilvang ni. Thumkawm a ngaihtuah ngitnget in, I deihpen va tel geih le I mohpuakna zou kihi lel hi. I nam leh gam segawp khawng toh kisai politician ten hihtheih a neitham ua, himahleh suahtakna taktak mihing ah omlou hi. I ginna, Jesu Khrist akibulphuh, martyr te sisan a namkip a om, a khang a khang a nan vualllouh a hong paisawn a, eite tan hon bankha, Pathian’ sisan ngei a leisa ihihna pen mihing khat kum 5 sung lalna ding maitam ah khawng kei ni.

Leave a Reply

Your email address will not be published.